YABANCILARIN TURKIYE’DE OTURUM IZNI ALMASI

Oturma izni/ikamet izni, yabancıların Türkiye'de kalabilmelerini sağlayan bu amaçla verilen izin anlamına gelmektedir. Oturma izni, kamu güvenliği ve düzeninin sağlanması ve olası risklerin en aza indirilmesi için uluslararası hukukun bir gerekliliğidir.

Oturma izni Türkiye Cumhuriyeti'nde 90 günden fazla kalmak isteyen yabancı uyruklu kişiler tarafından alınır. Oturma izni, alınmasından itibaren 6 ay içinde kullanılmazsa, iznin iptali gündeme gelecek ve geçerliliği kalmayacaktır.

Oturma iznine ilişkin yasal düzenlemeler Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanunu'nda yer almaktadır. Bu izinden muaf olan yabancı uyruklular dışında, yabancı uyruklu kişilerin vize sürelerini kapsamayan sürelerde Türkiye'de bulunabilmeleri için ikamet izni almaları gerekmektedir.

Türk hukukunda devlet, bir yabancının ülkeye kabulü ve ülkeye kabul edilip edilmemesi konusunda belirli şartlar arama konusunda takdir yetkisine sahiptir. Buna göre yabancıların Türkiye'de ikamet edebilmeleri için öncelikle Pasaport Kanunu hükümlerine göre ülkeye giriş yapmaları gerekmektedir.

Türkiye’de Oturma İzni Şartları

Bir yabancının, vatandaşı olmadığı bir devlet ülkesindeki haklardan yararlanabilmesi için kural olarak o ülkede bulunması ve o ülkeye yasal olarak giriş yapmış olması gerekir. Türkiye'de yasa dışı olarak bulunan veya Türkiye'ye girişleri engellenen yabancılar Türkiye'de ikamet izni alamayacaklardır.

Oturma izni almak isteyen yabancıların öncelikle Türkiye’ye mevzuata uygun şekilde giriş yapmış olmalıdır. Türkiye'ye yasal olarak giriş çıkış şartlarından biri giriş çıkışların sınır kapılarından yapılmasıdır. İkinci şart ise giriş ve çıkışta pasaport veya pasaport yerine geçen belge gösterilmesidir. Yabancıların yasal olarak Türkiye'ye giriş yapabilmeleri için pasaport gösterme şartına ek olarak vize almaları gerekmektedir.

İkamet izinleri sürelerine ve amaçlarına göre değişiklik göstermektedir. Değişen bu ikamet izni türlerine ilişkin olarak kanun özel bazı şartlar aramıştır. Bu şartlara aşağıda her ikamet izni türü için ayrı ayrı değinilecektir.

Türkiye’de Oturma İzin Türleri

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda, yabancıların Türkiye’de oturum izni almalarını gerektiren başlıca nedenlerine göre 6 tür ikamet izni düzenlenmiştir:

1. Kısa dönem ikamet izni

2. Aile ikamet izni

3. Öğrenci ikamet izni

4. Uzun dönem ikamet izni

5. İnsani ikamet izni

6. İnsan ticareti mağduru ikamet izni

Oturma izni türlerine göre başvurma yöntemi, başvuru için gereken evrak, başvuracak kişinin yerine getirmesi gereken şartlar farklı farklı kanunda belirtilmiştir.

Kısa Dönem Oturum İzni 

Kısa dönem ikamet(oturma) izni, diğer ikamet izin türlerine göre daha kolay bir şekilde alınmaktadır. Kısa dönem ikamet izni YUKK madde 31’ de sayılan durumlarda en fazla iki yıl olacak şekilde düzenlenebilir. Ancak bu iki yıllık sürenin istisnası YUKK madde 31’ de bulunan son iki maddedekilerdir. Kısa dönem ikamet izni düzenlenebilecek kişiler (YUKK m. 31)

1)Bilimsel araştırma amacıyla gelecek olan yabancılar

2)Türkiye’de konut olarak taşınmaz malı bulunan yabancılar

3)Ticari bağlantı veya iş kuracak olan yabancılar

4)Hizmet içi eğitim programına katılacak olan yabancılar

5)Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecek olan yabancılar

6)Turizm amaçlı kalacak yabancılar

7)Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecek olan yabancılar

7)Adli veya idari mercilerin istek veya kararlarına bağlı olarak Türkiye’de kalması gereken yabancılar

8)Aile ikamet iznine ilişkin şartları kaybetmesi halinde kısa dönem ikamet iznine geçirilecek olan yabancılar

9)Türkçe öğrenme kurslarına katılacak olan yabancılar

10)Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacak olan yabancılar (En fazla 1 yıllık süreyle verilmektedir.)

11)Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezun oldukları tarihten itibaren altı ay içinde müracaat eden yabancılar (Tek seferde en çok 1 yıl süreliğine verilmektedir.)

12)Türkiye’de çalışmayan ancak Bakanlar Kurulunca belirtilecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu (Üst sınırı 5 yıldır.)

13)Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olan yabancılar (Üst sınırı 5 yıldır.) kısa dönem ikamet izni alabileceklerdir.

Kısa dönem ikamet iznine başvuru için gereken belgeler her duruma göre değişiklik göstermektedir. Ancak her başvuru için gereken belgeler bulunmaktadır.

Aile Oturma İzni

Aile oturma izni belli koşulların sağlanmasıyla yabancı bireylere ve aile bireylerine ülkeye giriş ve ikamet hakkı verilmektedir. İkamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile ikincil koruma statüsü sahiplerinin ve mültecilerin;

• yabancı eşine,

• eşinin veya kendisinin ergin olmayan yabancı çocuğuna,

• eşinin veya kendisinin yabancı çocuğuna aile ikamet izni düzenlenebilir.

Aile ikamet izni, her seferinde 3 sene olacak şekilde verilmektedir. Aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde ailesinin ikamet izni almasını sağlayan kişiden daha fazla sürede olmayacaktır.

Öğrenci Oturma İzni

Öğrenci oturma izni, yabancı öğrencilerin Türkiye’de yaşaması, eğitim alması için düzenlenmektedir. Öğrenci ikamet izni şu kişilere verilmektedir:

• Aile oturum izni bulunmaması halinde ilk ve orta derecede öğrenim gören yabancılar

• Ülkemizde bir yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans seviyelerinde eğitim gören yabancılara öğrenim süresince oturma izni verilmektedir.

Uzun Dönem Oturma İzni

Türkiye’nin şartlarına, sosyal olarak uyum sağladığı düşünülen yabancının ülkede yaşaması için uzun dönem ikamet izni verilebilmektedir. Uzun dönem oturum izni Türkiye’de kesintisiz en az 8 yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Bakanlığın belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafında süresiz oturma izni düzenlenir.

Uzun dönem oturma iznine geçiş hakkı tanınmayacaklar şunlardır:

• Mülteciler,

• Şartlı mülteciler

• İkincil koruma statüsü sahipleri

• İnsani ikamet izni sahipleri

• Geçici koruma sağlanan kişiler

İnsani Oturma İzni 

İdare tarafından insani oturum izni resen verilebilmektedir. İnsani oturum izinlerinin verilmesinde Türkiye’nin zorunlu olarak ülkesini terk etmiş insanlara yönelik yardımcı olma tutumunun etkisi vardır. İnsani oturma izni gerektiren durumlar;

• Çocuğun üstün yararı söz konusu olduğunda,

• Haklarında ülkeye giriş yasağı  veya sınır dışı etmeye ilişkin karar alınmış olduğu halde, yabancıların Türkiye’den çıkışları yaptırılamadığında ya da Türkiye’den ayrılmaları makul veya mümkün görülmediğinde,

• Yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmadığında,

• Başvuru sahibinin ilk sığınma ülkesi veya güvenli bir üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devamı süresince,

• Olağanüstü durumlarda,

• Acil nedenlerden ötürü veya ülke çıkarlarının korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların,

• ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkanı bulunmadığında,

İnsani oturum izni Bakanlık tarafından belirlenen sürelerle sınırlı olmak şartıyla ve Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün onayı da alınarak valiliklerce insani oturma izni verilebilir ve verilmiş olan bu izinler uzatılabilir.

İnsan Ticareti Mağduru Oturma İzni

Uluslararası anlaşmalara paralel olarak hazırlanan YYUK’nagöre insan ticareti mağdurunun oturum izni, kişinin insan ticaretinden dolayı mağdur olduğuna dair kuvvetli şüphenin varlığı hakinde valilikler tarafından 30 gün süreli olarak verilmektedir. İnsan ticareti mağduru için verilen ikamet izinleri en fazla altışar aylık sürelerle uzatılabilecek, ancak bu süreler toplamda 3 yılı geçemez.

Oturma İzni Ücreti Ne Kadar?

Türkiye’de oturum izni ücretleri başvurulacak belgelere göre değişiklik göstermektedir. Bununla beraber her yıl masraflara ilişkin miktarlar da değişmektedir. 2024 ikamet izni ücretleri şu şekildedir:

• Oturma izni kart ücreti: 356 TL

• Tek giriş vize harcı: 2304,20 TL

• Sağlık sigorta ücreti: Kişiye göre ve özelliklerine göre değişebilmekte olup 1000-4000 TL arasındadır.

• Noter ve Tercüme ücreti: 1800 TL

• Apostil: 89,23

• Oturma izni harç ücreti 1040 TL

• Oturma izni kart ücreti 160TL

• Tercüme ve noter harcamaları 450TL

• 65 yaş altı kişiler için sağlık ücreti ödenmesi zorunludur.

Çek Cumhuriyeti, Danimarka, İrlanda, Kosova, Nepal, Sri Lanka, Suriye ve Türkmenistan 2011 yılından itibaren karşılıklılık ilkesi çerçevesinde 2024 yılı itibariyle 1040 TL bedelli ikamet izni harcından muaf tutulmuştur.

Oturma izni başvurusu ve vatandaşlık başvurusu için ofisimizle iletişime geçebilirsiniz.